Chỉ với 30m² diện tích sàn, một chiếc container cũ có thể “hóa thân” thành nông trại hiện đại, cung cấp hàng tấn rau xanh mỗi năm – không phụ thuộc mùa vụ, không lo thời tiết, lại tiết kiệm nước và giảm phát thải khí nhà kính.
Nông nghiệp trong Container
Tại Mỹ, mô hình container farm do Freight Farms phát triển đang tạo nên cuộc cách mạng xanh trong đô thị. Từ bên ngoài, chúng trông chẳng khác gì những thùng hàng thông thường, nhưng bên trong là một hệ thống thủy canh khép kín, đèn LED mô phỏng ánh sáng mặt trời, cùng hàng loạt cảm biến kiểm soát độ ẩm, dinh dưỡng và nhiệt độ chính xác đến từng phần trăm.
Mỗi container có thể trồng được nhiều loại cây như rau diếp, cải xoăn, nấm, bạc hà hay các loại hoa ăn được, với năng suất trung bình 2–6 tấn rau mỗi năm. Hệ thống tuần hoàn nước giúp tiết kiệm tới 95% lượng nước so với nông nghiệp truyền thống. Quan trọng hơn, việc trồng ngay tại nơi tiêu thụ giúp rút ngắn quãng đường vận chuyển thực phẩm, giảm phát thải CO₂ từ logistics – một bước tiến lớn hướng đến nông nghiệp xanh – kinh tế tuần hoàn.
Khi siêu thị trở thành nông trại
Tại Israel, công ty Vertical Field còn lắp đặt nông trại container ngay trong khuôn viên chuỗi siêu thị lớn nhất nước này. Rau được trồng trong môi trường vô trùng, không dùng thuốc trừ sâu hay phân bón hóa học, và mọi chỉ số đều được theo dõi bằng cảm biến tự động. Nhờ vậy, năng suất ổn định và giá bán vẫn cạnh tranh nhờ giảm chi phí vận chuyển.
Các loại rau phổ biến như diếp, húng quế, cải xoăn, rau mùi tây, bạc hà… được thu hoạch và đưa thẳng lên kệ, đảm bảo tươi sạch tuyệt đối – đúng nghĩa “từ nông trại đến bàn ăn” chỉ trong vài phút.
Thị trường tỷ đô đang nở rộ
Theo Grand View Research (2024), quy mô thị trường nông nghiệp thẳng đứng toàn cầu dự kiến đạt 24,95 tỷ USD vào năm 2030, với tốc độ tăng trưởng 20,9%/năm. Riêng khu vực châu Á – Thái Bình Dương được dự báo tăng nhanh nhất (CAGR 22,5%).
Đáng chú ý, container farm chiếm hơn 51% thị phần, dù ra đời muộn hơn các mô hình trồng trong tòa nhà. Ưu điểm là chi phí đầu tư thấp, không cần đất cố định hay nhà xưởng lớn, dễ mở rộng quy mô và linh hoạt đặt ở bất cứ đâu – từ bãi đỗ xe, sân thượng, đến kho bãi trong nội đô.
Tại Việt Nam – Mô hình mới, tiềm năng lớn
Dù còn mới mẻ, nông trại container đang dần xuất hiện ở một số địa phương. Ở TP.HCM, anh Trần Anh Tuấn đã đầu tư hai container trên diện tích 120 m² để trồng nấm mối đen.
Hệ thống ứng dụng IoT tự động điều chỉnh nhiệt độ (22–24°C) và độ ẩm (80–90%) – điều kiện lý tưởng cho nấm sinh trưởng. Mỗi container trồng được 2.300 bầu nấm, cho sản lượng khoảng 500 kg mỗi vụ. Với giá bán trung bình 170.000 đồng/kg, người trồng có thể thu về khoảng 86 triệu đồng/vụ, lợi nhuận ròng gần 40 triệu đồng/container sau khi trừ chi phí.
Tại Đồng Nai, một doanh nghiệp trong khu công nghiệp cũng áp dụng mô hình này để tự cung rau sạch cho hơn 3.000 công nhân, giảm phụ thuộc nguồn cung bên ngoài và đảm bảo bữa ăn an toàn.
Thách thức và hướng đi tương lai
Bên cạnh tiềm năng, mô hình vẫn đối mặt rào cản chi phí đầu tư ban đầu (từ 200 triệu đồng/container) và thiếu nhân lực am hiểu kỹ thuật. Các chuyên gia cho rằng hướng đi hiệu quả là hợp tác – chia sẻ lợi nhuận, trong đó doanh nghiệp có kinh nghiệm hỗ trợ kỹ thuật và hạ tầng cho các đơn vị mới tham gia.
Về lâu dài, sản phẩm từ mô hình này có thể được chứng nhận kiểm định chất lượng, kết nối với chuỗi siêu thị, khu công nghiệp để tiêu thụ ổn định. Đây cũng là hướng đi mà nhiều quốc gia đã thực hiện nhằm thúc đẩy nông nghiệp đô thị công nghệ cao, thích ứng với biến đổi khí hậu và thiếu đất canh tác.
Từ container cũ đến tương lai xanh
Không chỉ là giải pháp canh tác thông minh, nông trại container còn mở ra một chương mới cho nền nông nghiệp đô thị Việt Nam – nơi mà mỗi mét vuông đất đều có thể sinh lời, mỗi giọt nước được tái sử dụng, và mỗi người dân đều có cơ hội chạm tay vào thực phẩm tươi sạch ngay trong lòng thành phố.
